Op de foto in mijn vorige blogbericht
staan de personeelsleden van de stoompont
Enkhuizen-Stavoren.
Twee van mijn overgrootvaders waren machinist op deze pont.
Eind 19e, begin 20e eeuw kwam het goederenvervoer per spoor op gang. Er was een spoorlijn van Leeuwarden naar Stavoren en een lijn van Amsterdam naar Enkhuizen.
Maar met de spoorwegverbindingen was het slecht gesteld. Omdat de exploitatie van de spoorwegen aan particulieren was overgelaten was er eerder sprake van afzonderlijke lijnen dan een goed op elkaar aansluitend netwerk.
afbeelding via
afbeelding Utrechts archief
afbeelding Utrechts archief
De stoompont werd de schakel tussen het Westen en Friesland. Moest eerder bijvoorbeeld het vee vanuit de wagons worden overgeladen op een boot en eenmaal overgevaren weer vanaf de boot in de wagons, met de stoom(spoor)pont werd dat probleem opgelost. De eerste stoompont voer in 1899. Complete wagons werden op de stoompont geladen.
Op het lage dek lag aan weerskanten rails, die konden met de rails aan de kade worden verbonden.
Het enige probleem was nu het verschil in eb en vloed (de kade lag nog aan de Zuiderzee, van de Afsluitdijk was nog geen sprake). Er werd een ingewikkeld en goed werkend systeem bedacht, zelfs de zware locomotief bleef aan wal en een z.g. pontwagen reed de wagons de stoompont op.
De spoorpont bood plaats aan 13 wagons.
afbeelding via
2x afbeelding via
Met de komst van de spoorpont nam het goederenvervoer met sprongen toe. In 1901 kwam er een tweede spoorpont en in 1909 een derde!
In 1916 maakten meer dan 43.000 wagons de toch wel riskante overtocht.
Daarna liep het vervoer terug, met name omdat de spoorwegverbindingen beter werden uitgerust door samenwerking en later fusie van de HSM en Staatsspoorwegen.
Tenslotte bleef alleen het personenvervoer over water tussen Enkhuizen en Stavoren bestaan.
Bron: tekst gedeeltelijk overgenomen uit:
100 Jaar bootdienst Enkhuizen-Stavoren
Zuiderzeemuseum
expo 15 juli - 20 oktober 1986
